Lijst van punten

De Eucharistie en het mysterie van de Drie-eenheid

In de Eucharistie blijft deze drievoudige stroom van liefde voor de mensen voor altijd op een heilige manier aanwezig. Jaren geleden hebben wij in de catechismus geleerd dat de Eucharistie beschouwd kan worden als een offer en als een sacrament; en dat dit sacrament er is als de heilige communie en als een schat op het altaar: in het tabernakel. De Kerk heeft nog een feest aan het eucharistisch mysterie, aan het Lichaam van Christus gewijd, dat in alle tabernakels van de hele wereld aanwezig is: Corpus Christi, Sacramentsdag. Vandaag, op Witte Donderdag, willen we stilstaan bij de heilige Eucharistie als offer en voedsel in de heilige Mis en in de heilige communie.

Ik sprak over de drievoudige stroom van liefde voor de mensen. Waar komt die sterker tot uitdrukking dan in de Mis? Bij het heilig Misoffer werken de drie Personen van de Drie-eenheid mee. Daarom spreek ik de volgende slotwoorden van verschillende gebeden van de Mis zo graag uit: Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon — we richten ons tot de Vader — die met U leeft en heerst in de eenheid van de heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen. Amen.

In de Mis richten we ons voortdurend tot de Vader. De priester vertegenwoordigt de eeuwige hogepriester, Jezus Christus, die tegelijkertijd het slachtoffer is. En de werking van de heilige Geest is in de Mis even onuitsprekelijk als zeker. Door de kracht van de heilige Geest, schrijft de heilige Johannes van Damascus, verandert het brood in het Lichaam van Christus [De fide orthodoxa, 13 (PG 94, 1139)].

De werking van de heilige Geest komt duidelijk tot uitdrukking wanneer de priester de zegen van God over de offergaven afsmeekt: Kom, Heiligmaker, almachtige, eeuwige God, en zegen dit offer dat voor uw heilige naam bereid is, (Missale Romanum, 1962, offertorium, aanroeping van de heilige Geest) het hoogheilig offer dat aan de allerheiligste naam van God de eer zal geven die Hem toekomt. De heiligmaking die wij afsmeken wordt aan de Vertrooster toegeschreven die door de Vader en de Zoon naar ons wordt gestuurd. Ook erkennen wij de actieve aanwezigheid van de heilige Geest bij het misoffer, wanneer wij vlak voor de communie zeggen: Heer Jezus Christus, Zoon van de levende God, Gij hebt naar de wil van de Vader, met de heilige Geest, de wereld door uw dood het leven gegeven…[Missale Romanum, 1962, voorbereidingsgebed voor de communie).

Op de tweede plaats is gebedsleven nodig, want de christelijke overgave, gehoorzaamheid en zachtmoedigheid komen voort uit de liefde en leiden naar de liefde. De liefde leidt tot contact, gesprek en vriendschap. Het christelijk leven vereist een voortdurende dialoog met de Ene en Drie-ene God en het is de heilige Geest die ons naar die innige verbondenheid voert. Ook onder ons mensen wordt iemands wezen alleen gekend door zijn eigen geest. Zo kent alleen de Geest van God het wezen van God (1 Kor 2, 11) Door vol vertrouwen met de heilige Geest om te gaan worden wijzelf vergeestelijkt, voelen wij ons broeders en zusters van Christus en kinderen van God, die wij zonder enige aarzeling onze Vader noemen (zie Gal 4, 6; Rom 8, 15).

Laten we er een gewoonte van maken ons tot de heilige Geest te richten, want Hij is degene die ons moet heiligen: laten we op Hem vertrouwen, zijn hulp vragen, zijn nabijheid voelen. Ons arme hart zal groter worden en we zullen een groter verlangen krijgen om God lief te hebben en omwille van Hem ook alle schepselen. Dan zal het visioen waarmee de Apocalyps besluit zich in ons leven herhalen: de geest en de bruid, de heilige Geest en de Kerk — en alle christenen — richten zich tot Jezus, tot Christus, met de vraag om te komen en om voor altijd bij ons te blijven (zie Apok 22, 17).

En dan de liefde voor het kruis, want in het leven van Christus ging Calvarië aan de Verrijzenis en Pinksteren vooraf, en zo moet het ook zijn in het leven van de christen. Wij zijn — zegt de heilige Paulus — erfgenamen van God, samen met Christus, daar wij delen in zijn lijden, om ook te delen in zijn verheerlijking (Rom 8, 17). De heilige Geest is de vrucht van het kruis, van de volledige overgave aan God, van het uitsluitend zoeken van zijn eer en van het volledig wegcijferen van onszelf.

Alleen als de mens trouw is aan de genade en het besluit neemt om het kruis in het middelpunt van zijn ziel te plaatsen en zichzelf te verloochenen uit liefde voor God, als hij zich werkelijk van zijn egoïsme losmaakt en van alle bedrieglijke menselijke zekerheden, dat wil zeggen, als hij waarachtig leeft vanuit het geloof, dan en alleen dan ontvangt hij ten volle het vuur, het licht en de vertroosting van de heilige Geest.

Dan vult de ziel zich met de vrede en de vrijheid die Christus voor ons heeft verkregen (zie Gal 4, 31) en die wij door de genade van de heilige Geest ontvangen. Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en ingetogenheid (Gal 5, 22-23). Waar de Geest des Heren is, daar is vrijheid (2 Kor 3, 17).

Binnen de perken van onze huidige situatie, want de zonde is op een of andere manier nog in ons aanwezig, kan de christen met een nieuwe helderheid de grote rijkdom van zijn goddelijk kindschap zien wanneer hij beseft dat hij uit vrije wil in de zaken van zijn Vader werkt en dat zijn vreugde constant wordt omdat niets zijn hoop teniet kan doen.

Juist dan kan hij ook heel de schoonheid van de aarde bewonderen, alle rijkdom en goedheid naar waarde schatten, liefhebben met de kracht en zuiverheid waarvoor het menselijk hart geschapen is. Dan ontaardt het verdriet om de zonde ook niet in een bittere, wanhopige of trotse houding, want het berouw en het besef van de persoonlijke zwakheid brengen hem er opnieuw toe zich te verenigen met het grote verlangen van Christus om te verlossen, en een diepere solidariteit met alle mensen te voelen. Als de christen ten slotte onmiskenbaar de kracht van de heilige Geest in zich ervaart, zal het eigen falen hem niet ontmoedigen, maar een aansporing zijn om opnieuw te beginnen en een trouwe getuige van Christus te blijven op alle wegen van de aarde, ondanks de persoonlijke ellende, die in deze gevallen doorgaans uit lichte fouten bestaat waardoor de ziel nauwelijks wordt vertroebeld. Maar ook al zouden deze fouten ernstig zijn, de vrede met God komt weer terug als hij vol berouw zijn toevlucht neemt tot het sacrament van de boete, en opnieuw wordt hij een goede getuige van de goddelijke barmhartigheid.

Dit is een korte samenvatting die door de ontoereikendheid van de menselijke taal nauwelijks kan weergeven wat de rijkdom van het geloof en het leven van de christen is, als die zich door de heilige Geest laat leiden. Daarom kan ik niet beter eindigen dan door me aan te sluiten bij het smeekgebed van een van de liturgische hymnen van Pinksteren, die als het ware een echo is van het aanhoudend gebed van de hele Kerk: Daal neer, o Geest die Schepper zijt, kom naar de geesten van hen die U toebehoren, vervul de harten die U geschapen hebt met hemelse genade. Geef dat wij door U de Vader leren kennen, dat wij ook de Zoon erkennen en dat wij steeds geloven in U, de Geest die uit beiden voortkomt (Hymne Veni Creator Spiritus, uit de Mis van pinksterzondag).