Het Opus Dei werd op 2 oktober 1928 gesticht door de heilige Jozefmaria Escrivá. In 1982 heeft paus Johannes Paulus II met de apostolische constitutie Ut sit, het Opus Dei opgericht als personele prelatuur met internationale reikwijdte. De volledige naam is Prelatuur van het Heilig Kruis en Opus Dei.
Personele prelaturen zijn juridische structuren, die door het Tweede Vaticaans Concilie voorzien zijn om bepaalde apostolische taken uit te voeren. In het geval van het Opus Dei is het de taak om in alle lagen van de samenleving mensen intens bewust te maken van de universele roeping tot heiligheid en apostolaat, en in het bijzonder de heiligende waarde van het gewone werk.
Paus Johannes Paulus II zei in 1979: "Jullie hebben werkelijk een groot ideaal dat van meet af aan vooruitgelopen is op de theologie over de leek. Dit zou later kenmerkend worden voor de Kerk van het Concilie en voor de periode daarna. Dit is de geest van het Opus Dei: midden in de wereld in vereniging met God leven, in welke situatie dan ook, waarbij iedereen strijdt om zich met de hulp van de genade te beteren en Jezus Christus aan anderen te doen kennen door het voorbeeld van het eigen leven."
Op dit moment behoren er ongeveer 84.000 mensen, priesters en leken, uit alle vijf de continenten tot de prelatuur.
