Lijst van punten

Blijken van liefde

Graag citeer ik de woorden die de Heilige Schrift de profeet Jesaja in de mond legt: discite benefacere (Jes 1, 17), leert het goede te doen. Ik pas deze raad gewoonlijk toe op de onderscheiden aspecten van onze innerlijke strijd, omdat nooit gedacht kan worden dat het christelijk leven voltooid is, aangezien het groeien in deugden voortvloeit uit een effectieve en dagelijkse inspanning.

Hoe leren wij in het dagelijks leven een of andere taak uit te voeren? Eerst bekijken wij het beoogde doel en de middelen om dat te bereiken. Dan zullen wij moeten volharden in het aanwenden van die hulpmiddelen, niet één keer, maar telkens weer, totdat het een diep- en vastgewortelde gewoonte wordt. Op het moment dat wij iets leren, ontdekken wij andere dingen die wij nog niet kenden en die een stimulans vormen met dit werk door te gaan en nooit op te geven.

Naastenliefde is een blijk van de liefde tot God. Daarom kunnen wij ons bij onze inspanningen om in deze deugd te groeien, geen enkele limiet stellen. Bij God is de enige maat liefhebben zonder maat. Enerzijds omdat wij Hem nooit genoeg zullen kunnen bedanken voor wat Hij voor ons gedaan heeft; anderzijds omdat juist de liefde van God voor zijn schepselen zich altijd openbaart als overdadig, onbaatzuchtig, grenzeloos.

Allen die bereid zijn de oren van hun ziel voor Hem open te zetten, leert Christus in de bergrede het goddelijk gebod van de liefde. Aan het eind verklaart Hij samenvattend: Bemint uw vijanden, doet goed en leent uit zonder erop te rekenen iets terug te krijgen. Dan zal uw loon groot zijn, dan zult gij kinderen zijn van de Allerhoogste, die immers ook goed is voor de ondankbaren en de slechten. Weest barmhartig, zoals uw Vader barmhartig is (Luc 6, 35­36).

Barmhartigheid beperkt zich niet tot een afgemeten soort medelijden: barmhartigheid is gelijk aan de overvloed van de liefde die onlosmakelijk verbonden is met de overvloed van de gerechtigheid. Barmhartigheid betekent zorgen voor een hart op de goede plaats, op menselijk en goddelijk vlak gesterkt door een ferme, opofferende, edelmoedige liefde. In zijn lied op deze deugd becommentariëert de heilige Paulus de liefde aldus: De liefde is lankmoedig en goedertieren; de liefde is niet afgunstig, zij praalt niet, zij beeldt zich niets in. Zij geeft niet om de schone schijn, zij zoekt zichzelf niet, zij laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan. Zij verheugt zich niet over onrecht, maar vindt haar vreugde in de waarheid. Alles verdraagt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles duldt zij (1 Kor 13, 4­7).

Een van de eerste blijken van liefde is de ziel de weg te wijzen naar de paden der nederigheid. Als wij ons eerlijk als niets beschouwen; als wij begrijpen dat, zonder Gods hulp, het zwakste en onbeduidendste schepsel beter zou zijn dan wij; als wij zien, dat wij in staat zijn tot alle dwalingen en alle gruwelen; als wij ons zondaars weten ondanks onze hardnekkige strijd om al die ontrouw te vermijden; als wij dat alles doen, hoe kunnen wij dan nog kwaad denken van de anderen, hoe zouden wij dan in ons hart fanatisme, onverdraagzaamheid, hooghartigheid kunnen koesteren?

Nederigheid voert ons als het ware bij de hand om te komen tot de wijze van omgaan met de naaste die het beste is: allen begrijpen, met allen in vrede leven, allen verontschuldigen; geen verdeeldheid zaaien, geen hinderpalen opwerpen; zich —altijd— gedragen als werktuig voor de eenheid. Het is niet voor niets, dat er in het diepst van de mens een streven bestaat naar vrede, naar eenheid met de medemensen, naar een wederzijds eerbiedigen van de rechten van de persoon, zodanig dat deze zorgzaamheid overgaat in broederlijkheid. Broederlijkheid weerspiegelt een spoor van het kostbaarste van ons menszijn: als wij allen kinderen van God zijn, wordt broederlijkheid niet teruggebracht tot een gemeenplaats en zij wordt ook geen onbereikbaar ideaal: broederlijkheid is een moeilijk, maar wel bereikbaar einddoel.

Tegenover alle cynici, sceptici, liefdelozen, tegenover mensen die van hun eigen lafheid een mentaliteit hebben gemaakt, moeten de christenen tonen dat deze warme genegenheid mogelijk is. Het is misschien heel moeilijk zich zo te gedragen, want de mens is vrij geschapen en hij kan zinloos en verbitterd God het hoofd bieden; maar het is mogelijk en bereikbaar, omdat dit gedrag noodzakelijkerwijs het gevolg is van de liefde van God en de liefde tot God. Als u en ik willen, dan wil Jezus ook. Dan zullen wij de volle diepte en vruchtbaarheid begrijpen van lijden, offer en belangeloze overgave in het leven van elke dag.