Lijst van punten

De tarwe en het onkruid

Ik heb aan de hand van de leer van Christus, en niet aan de hand van mijn eigen ideeën, een ideale weg voor de christen willen uitstippelen. Jullie zullen het ermee eens zijn dat die weg verheven, prachtig, en aantrekkelijk is. Maar misschien vraagt iemand zich af: kun je in de maatschappij van vandaag wel zo leven?

Het is een feit dat de Heer ons heeft geroepen op een moment dat er veel wordt gepraat over vrede. Maar er is geen vrede: niet in de ziel van de mensen, niet in de instellingen, niet in het sociale leven en niet onder de volken. Er wordt voortdurend gesproken over gelijkheid en democratie, maar het wemelt van gesloten, ontoegankelijke kasten. Hij heeft ons geroepen in een tijd die schreeuwt om begrip, maar het begrip schittert door afwezigheid, ook onder mensen die te goeder trouw handelen en naastenliefde willen beoefenen, want — vergeet dat niet — naastenliefde zit meer in begrijpen dan in geven.

We leven in een tijd waarin fanatici en mensen met wie niet te praten valt — omdat ze niet kunnen luisteren naar wat anderen te zeggen hebben — hun eigen belangen veiligstellen, terwijl ze hun slachtoffers brandmerken als gewelddadig en agressief. En bovendien heeft God ons geroepen in een tijd waarin je veel hoort praten over eenheid, maar onder de katholieken kunnen we ons wellicht moeilijk een grotere onenigheid voorstellen, want dit geldt niet alleen voor de mensen in het algemeen.

Ik houd nooit politieke beschouwingen, want dat is mijn taak niet. Als ik als priester iets zou willen zeggen over de situatie in de wereld van vandaag, dan kan ik ermee volstaan om nog eens een parabel van de Heer aan te halen: die van de tarwe en het onkruid. Het rijk der hemelen gelijkt op een man die op zijn akker goed zaad had gezaaid; maar terwijl de mensen sliepen kwam zijn vijand, zaaide onkruid tussen de tarwe en ging heen (Mt 13, 24-25). Het is duidelijk: de akker is vruchtbaar en het zaad is goed. De Heer van de akker heeft op het geschikte moment het zaad met volle handen uitgestrooid, volgens alle regels van de kunst. Bovendien heeft Hij ervoor gezorgd dat er gewaakt werd bij wat pas gezaaid was. En toch is er onkruid opgekomen. Dat komt doordat men niet gedaan heeft wat Hij zei, want de mensen — in het bijzonder de christenen — zijn gaan slapen en hebben de vijand dichterbij laten komen.

Wanneer de onverantwoordelijke dienaars de Heer vragen waardoor er onkruid op zijn akker is gegroeid, springt de verklaring in het oog: Inimicus homo hoc fecit, dat is het werk van een vijand![Mt 13, 28). Wij christenen horen waakzaam te zijn, zodat al het goede dat de Schepper in de wereld heeft gelegd zich kan ontwikkelen in dienst van de waarheid en van het goede. Maar wij sliepen — een trieste luiheid, die slaap! — terwijl de vijand en allen die hem dienen zonder meer hun gang konden gaan. Je kunt goed zien hoe het onkruid heeft gewoekerd: het is overvloedig en naar alle kanten uitgezaaid!

Ik heb geen roeping als onheilsprofeet. Ik wil jullie geen troosteloos en hopeloos panorama voorhouden. Het is niet mijn bedoeling om te klagen over deze tijd waarin de voorzienigheid van de Heer ons laat leven. We houden van onze tijd, want daarin moeten we onze persoonlijke heiliging bereiken. We gaan niet akkoord met een naïeve en steriele nostalgie; de wereld is nooit veel beter geweest. Altijd al, vanaf het begin van de Kerk toen men nog naar de prediking van de eerste twaalf kon luisteren, ontstonden er heftige vervolgingen, begonnen de ketterijen, werden er leugens verspreid en werd haat ontketend.

Maar we kunnen niet ontkennen dat het kwaad behoorlijk veel succes lijkt te hebben. Op heel de akker van God die de aarde is, het erfdeel van Christus, wordt onkruid aangetroffen en niet zomaar een beetje, maar een overvloed aan onkruid! We mogen ons niet laten misleiden door de mythe van de eeuwigdurende en onomkeerbare vooruitgang. Een juist geordende vooruitgang is goed en dat is wat God wil. Maar men kijkt meer naar die andere, valse vooruitgang die de ogen van zoveel mensen verblindt, waardoor ze niet merken dat de mensheid ook achteruit kan gaan en kwijtraakt wat ze eerder had gewonnen.

De Heer — ik zeg het nog eens — heeft ons de wereld als erfdeel gegeven. We moeten met onze ziel en ons verstand waakzaam blijven, realistisch zijn en de moed niet verliezen. Alleen door een afgestompt geweten, door ongevoeligheid als resultaat van de routine, en door lichtzinnige zorgeloosheid kunnen we naar de wereld kijken zonder het kwaad, de belediging van God en de soms onherstelbare schade aan de zielen te zien. We moeten optimistisch zijn, maar met een optimisme dat voortkomt uit ons geloof in de macht van God — van God die geen veldslagen verliest — en niet uit menselijke zelfvoldaanheid, uit dwaze en aanmatigende zelfingenomenheid.

Ik wil jullie iets vertellen dat mij een aantal jaren geleden is overkomen. Een vriend, iemand met een goed hart maar zonder geloof, wees op een wereldkaart en zei: Kijk nou eens goed, van het noorden naar het zuiden en van het westen naar het oosten… Ik vroeg: Wat moet ik zien? Hij antwoordde: De mislukking van Christus. Er wordt al zoveel eeuwen geprobeerd zijn leer in het leven van de mensen in te voeren, en kijk eens naar het resultaat… In eerste instantie was ik daar erg verdrietig om. Het is inderdaad heel triest als je erbij stilstaat dat veel mensen Onze Lieve Heer nog niet kennen en dat er onder degenen die Hem wel kennen, velen zijn die leven alsof ze Hem niet kennen.

Maar dit gevoel duurde maar even en maakte plaats voor liefde en dankbaarheid omdat Jezus heeft gewild dat ieder mens uit vrije wil meewerkt met zijn verlossingswerk. Christus is niet mislukt; zijn leer en zijn leven leveren voortdurend vruchten op en zijn verlossingswerk is afdoende en overvloedig.

God wil geen slaven, maar kinderen en daarom respecteert Hij onze vrijheid. De verlossing gaat steeds door en wij nemen daar aan deel. Het is de wil van Christus dat wij, zoals de heilige Paulus het krachtig uitdrukt, in ons vlees, in ons leven, aanvullen wat aan zijn lijden ontbreekt, pro corpore eius, quod est Ecclesia, ten bate van zijn Lichaam, dat de Kerk is (zie Kol 1, 24).

Het is de moeite waard dat we ons volledig geven en beantwoorden aan de liefde van God en aan het vertrouwen dat Hij in ons stelt. Het is vooral de moeite waard dat we het besluit nemen om ons christelijk geloof serieus te nemen. Als wij de geloofsbelijdenis bidden belijden wij ons geloof in God de almachtige Vader, in Jezus Christus zijn Zoon die gestorven en verrezen is, in de heilige Geest die Heer is en het leven geeft. Wij belijden dat de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk het Lichaam van Christus is dat door de heilige Geest wordt bezield. Wij belijden vol blijdschap de vergiffenis van de zonden en de hoop op het eeuwig leven. Dringen deze waarheden tot in het diepst van ons hart door, of komen ze alleen maar op onze lippen? De goddelijke boodschap van Pinksteren, de boodschap van overwinning, vreugde en vrede moet een onwrikbaar fundament zijn voor het denken, handelen en leven van iedere christen.

Een nieuw leven

Dit is het eenvoudige en plechtige ogenblik van de instelling van het Nieuwe Verbond. Jezus schaft de oude praktijk van de Wet af en openbaart ons dat Hijzelf de inhoud van ons gebed en van ons leven is.

Kijk eens hoe de liturgie vandaag overloopt van vreugde: Dat onze lof vol en krachtig en blij is (Sequentie Lauda Sion). Met christelijke blijdschap wordt de komst van de nieuwe tijd bezongen: Dit nieuwe Paasmaal sluit het oude Pasen af. Het oude wijkt voor het nieuwe, de schaduw voor de werkelijkheid, de nacht verdwijnt voor de dag (Ibid).

Het is een wonder van liefde. Dit is het ware brood van de kinderen (Ibid). Jezus, de eerstgeborene van de eeuwige Vader, biedt zich als voedsel aan ons aan. En dezelfde Jezus die ons hier sterkt, wacht ons in de hemel op als zijn disgenoten, mede-erfgenamen en medeburgers, (Ibid) want hoewel degenen die zich met Christus voeden de aardse, tijdelijke dood zullen sterven, zullen zij voor eeuwig leven, omdat Christus het onvergankelijke leven is [H. Augustinus, In Ioannis Evangelium tractatus, 26, 20 (PL 35, 1616)].

Voor de christen die zich met het blijvende manna van de Eucharistie sterkt, breekt het eeuwige geluk nu al aan. Het oude is voorbij; laten we alles wat vergankelijk is opzij zetten, voor ons moet alles nieuw worden: de harten, de woorden en de daden (Hymne Sacris solemnis).

Dit is de blijde boodschap, het goede nieuws. Het is echt nieuws, want het is nieuw, het vertelt ons over de diepte van een liefde waarvan wij geen vermoeden hadden. Het is goed want er is niets beter dan ons innig te verenigen met God, het hoogste Goed. Het is het goede nieuws omdat het ons op een manier die niet onder woorden te brengen is, laat vooruitlopen op de eeuwigheid.

Vruchtbaarheid van de Eucharistie

Het was nacht toen de Heer bij het Laatste Avondmaal de Eucharistie instelde, wat duidelijk liet zien – aldus de heilige Johannes Chrysostomus — dat de tijden vervuld waren [In Matthaeum homiliae, 82, 1 (PG 58, 700)]. De nacht viel over de wereld omdat de oude riten, de tekenen van de oneindige barmhartigheid van God voor de mensheid, volledig in vervulling zouden gaan en de weg werd gebaand voor een echte dageraad: het nieuwe Pasen. De Eucharistie werd in de nacht ingesteld als voorbereiding op de ochtend van de verrijzenis.

Ook in ons leven moeten wij die dageraad voorbereiden en al het vergankelijke of schadelijke dat nergens voor dient van ons afschudden: ontmoediging, wantrouwen, neerslachtigheid, lafheid. De Eucharistie brengt de kinderen van God een nieuwe aanwezigheid van het goddelijke en daaraan moeten we in novitate sensus, met een nieuw inzichtRom 12, 2] beantwoorden door heel ons voelen en handelen te vernieuwen. Er is ons een nieuwe krachtbron gegeven, een sterke wortel die op Christus is geënt. Nu we het Brood voor vandaag en voor altijd hebben ontvangen, kunnen we niet meer naar het oude zuurdeeg terugkeren.