Lijst van punten

Een deel van de tegenwoordige jeugd heeft bijna helemaal het gevoel voor christelijke vroomheid verloren en maakt zich er met de term kwezelarij vanaf. Dat schijnt een reactie te zijn op een opgedrongen godsdienstige opvoeding die vaak niet verder komt dan het bijbrengen van een paar sentimentele, vrome routineuze oefeningen. Weet u misschien een oplossing voor dat probleem?

In de vraag zelf komt al direct tot uiting wat er gedaan moet worden. Je moet - eerst door het eigen voorbeeld en dan pas door het woord - laten zien wat echte vroomheid is. Kwezelachtigheid is alleen maar een trieste, pseudo-spirituele karikatuur, die in het algemeen ontstaat uit een onvoldoende kennis van de geloofsleer en ook uit een zekere misvorming van het karakter. Het is logisch dat zoiets weerstand oproept bij jongeren die zoeken naar het echte en het eenvoudige.

Met blijdschap heb ik geconstateerd dat jonge mensen, zowel van nu als van veertig jaar geleden, door de christelijke vroomheid gepakt worden:

- als ze zien dat men er oprecht naar leeft;

- als ze begrijpen dat bidden niets anders is dan spreken met God, zoals je met je vader en moeder of met je vriend spreekt, een heel persoonlijke omgang waarin elke vorm van anonimiteit afwezig is;

- als ervoor gezorgd wordt dat in hun hart die woorden van Christus weerklinken, die als een uitnodiging zijn voor een vertrouwelijke ontmoeting: vos autem dixi amicos (Joh 15,15), Ik heb jullie vrienden genoemd;

- als men ten slotte een flink beroep weet te doen op hun geloof, opdat ze begrijpen dat Christus dezelfde is, gisteren, vandaag en in eeuwigheid (Heb 13,18).

Aan de andere kant moeten jonge mensen begrijpen dat die eenvoudige, uit het hart komende vroomheid ook de beoefening van de natuurlijke deugden vereist. Vroomheid kan echt niet beperkt blijven tot het doen van een paar vrome oefeningen of gebeden elke week of elke dag, maar moet het hele leven doordringen en aan werk, ontspanning, vriendschap en plezier, in een woord aan alles, een nieuwe zin geven. Wij zijn niet alleen maar op gezette tijden kinderen van God, ook al moeten er ogenblikken zijn die speciaal bestemd zijn om te beschouwen en dieper besef te krijgen van ons goddelijk kindschap, dat de kern is van onze vroomheid.

Zojuist zei ik dat jonge mensen dat soort dingen goed begrijpen. Nu voeg ik eraan toe dat wie zo probeert te leven, zich altijd jong zal voelen. De christen die in vereniging met Christus leeft kan, ook al is hij een oudje van 80 jaar, nog met het volste recht de smaak van de woorden proeven die aan de voet van het altaar gebeden worden: Ik wil opgaan naar het altaar van God, van God die mijn jeugd verblijdt (Ps 42,4).

Vindt u het dan belangrijk om kinderen al als ze klein zijn in het godsdienstig leven op te voeden? Bent u van mening dat in het gezin gebed en vroomheid een plaats moeten hebben?

Dat lijkt me nu juist de beste manier om kinderen een echt christelijke opvoeding te geven. De heilige Schrift maakt melding van de gezinnen van de eerste christenen - huiskerken (1 Kor 16,19) noemt de heilige Paulus ze - waaraan het licht van het evangelie een nieuwe impuls en een nieuw leven gaf.

In elk christelijk milieu heeft men met deze natuurlijke en bovennatuurlijke inleiding in het leven van de vroomheid binnen het gezin uitstekende ervaringen opgedaan. Het kind leert aan Christus zijn eerste diepe genegenheid te schenken; het leert hoe het met God als een Vader en met Maria als een moeder moet omgaan, het leert bidden door het voorbeeld van zijn ouders te volgen. Als je dat ziet begrijp je hoe belangrijk het apostolaat van de ouders is en hoe nodig het is om zelf oprecht vroom te zijn, zodat ze deze vroomheid hun kinderen - meer dan die aan te leren - kunnen doorgeven.

U vraagt welke middelen er zijn? Er zijn er een paar die ik uitstekend vind, weinig in aantal en kort, die in de christelijke gezinnen steeds gebeden zijn: het gebed voor en na het eten, de gezamenlijke rozenkrans, ofschoon tegenwoordig door sommigen deze beproefde vorm van Mariadevotie aangevallen wordt, het persoonlijke morgen- en avondgebed. Die gewoonten zullen voor elke plaats verschillend zijn, maar ik denk dat er altijd een of andere vroomheidsoefening moet zijn, die de gezinsleden samen kunnen bidden, op een eenvoudige en natuurlijke manier, zonder kwezelarij.

Op die wijze zullen wij bereiken dat God niet als een vreemdeling beschouwd wordt die je één keer in de week, 's zondags in de kerk, opzoekt, maar dat God gezien en behandeld wordt zoals Hij werkelijk is: ook midden in het gezin, want, zoals Hij zelf heeft gezegd, waar twee of drie in Mijn naam bij elkaar zijn daar ben Ik midden onder hen (Mat 18,20).

Met dankbaarheid en met kinderlijke trots kan ik zeggen dat ik ook nu nog 's morgens en 's avonds hardop de gebeden opzeg die ik als kind van mijn moeder geleerd heb. Ze brengen mij bij God en herinneren mij eraan met hoeveel liefde men mij bij mijn eerste stappen op weg naar Christus geholpen heeft. En als ik aan God de beginnende dag opdraag of Hem dank voor de afgelopen dag, vraag ik dat Hij het hemelse geluk vergroot van hen van wie ik bijzonder veel houd, en dat Hij ons later voor altijd bij zich mag samenbrengen.

De vorige vragen gingen over de verlovingstijd. Laten we het nu eens hebben over een paar problemen van het huwelijk zelf. Wat zou u een gehuwde vrouw adviseren, opdat het huwelijk zelfs na vele jaren nog gelukkig is en niet door een sluipende eentonigheid overheerst gaat worden? Misschien lijkt deze vraag op het eerste gezicht niet zo belangrijk, maar ons tijdschrift krijgt juist daarover veel ingezonden brieven.

Ik vind dat inderdaad een erg belangrijk probleem en daarom zijn ook de mogelijke oplossingen belangrijk, ook al komen deze eenvoudig over.

Om het enthousiasme van de begintijd in het huwelijk te bewaren, moet een vrouw erop uit zijn haar man elke dag weer opnieuw voor zich te winnen. En ditzelfde geldt voor de echtgenoot ten opzichte van zijn vrouw. De liefde moet elke dag weer veroverd worden, met offers, met een glimlach en met slimheid. Is het gek als een echtgenoot ten slotte zijn geduld verliest als hij vermoeid van zijn werk thuiskomt, en zijn vrouw maar tegen hem blijft praten en hem alles gaat uitleggen wat er volgens haar die dag allemaal misgelopen is? De minder prettige dingen kun je ook voor een gunstiger ogenblik bewaren als de echtgenoot uitgerust is en makkelijker bereid om te luisteren.

Een ander punt van aandacht is de verzorging van het uiterlijk. Mocht een andere priester het tegendeel beweren, dan zou hij volgens mij een slecht adviseur zijn. Hoe ouder iemand wordt die in de wereld moet leven, des te noodzakelijker is het niet alleen belang te hechten aan de verbetering van het innerlijk leven, maar - juist daarom - ook aan de verbetering van de zorg om presentabel te zijn, uiteraard altijd in overeenstemming met de leeftijd en de omstandigheden. Hoe ouder de gevel wordt, zeg ik wel eens voor de grap, des te eerder heeft hij een verfje nodig. Dat is de raad van een priester. Een oud Spaans spreekwoord luidt: Een verzorgde vrouw houdt haar man bij vreemde deuren vandaan.

Ik durf daarom te beweren dat de vrouw voor een groot deel zelf de schuld heeft van eventuele ontrouw van haar man, omdat ze hem niet iedere keer weer voor zich weet te winnen, omdat ze niet beminnelijk en fijngevoelig is. De aandacht van de gehuwde vrouw moet zich richten op haar man en kinderen, net zoals die van de man op zijn vrouw en kinderen. En daaraan moet men tijd en moeite geven, om te weten wat nodig is om het goed te doen. Alles wat deze taak in de weg staat, kan niet goed zijn.

Er is geen excuus om deze beminnelijke plicht te veronachtzamen. Noch een werkkring buitenshuis, noch persoonlijke vroomheidsoefeningen zijn een excuus, als ze niet met de verplichtingen van alledag te combineren zijn. Dan is het niet goed, God niet welgevallig. De echtgenote moet zich eerst aan haar gezin wijden. Ik kan me een liedje uit mijn geboortestreek herinneren waarin staat: De vrouw die het eten laat aanbranden omdat ze naar de kerk gaat, is voor de helft een engel, en voor de andere helft een duivel. Ik vind dat ze helemaal een duivel is!