Lijst van punten

God weerstaat de hovaardigen, maar aan de nederigen geeft Hij genade (1 Petr 5, 5), leert ons de heilige apostel Petrus. In alle tijden en in alle menselijke omstandigheden van het leven is er voor de mens maar één weg om een godgericht leven te leiden, de weg der nederigheid. Verheugt de Heer zich dan over onze vernedering? Natuurlijk niet. Wat zou Hij, die alles geschapen heeft, die al wat bestaat in stand houdt en bestuurt, kunnen winnen bij onze vernedering? God wil onze nederigheid, opdat wij onszelf ontledigen, waarna Hij ons kan vullen. Hij wil, dat we hem niets in de weg leggen, opdat —om het in menselijke bewoordingen uit te drukken— er in ons arme hart meer plaats zal zijn voor zijn genade. Want de God die ons aanspoort nederig te zijn, is dezelfde die ons armzalig lichaam zal herscheppen en het gelijkvormig zal maken aan zijn verheerlijkt lichaam, met dezelfde kracht die Hem in staat stelt het heelal aan zich te onderwerpen (Fil 3, 21). De Heer maakt ons tot de zijnen, vergoddelijkt ons met een 'juiste vergoddelijking'.

Hoogmoed, de vijand

Wat staat die nederigheid, die 'juiste vergoddelijking', in de weg? Dat is de hoofdzonde die leidt tot de 'valse vergoddelijking'. Hoogmoed drijft ons ertoe, misschien op heel onbeduidende punten, de influisteringen van de Satan tot onze oerouders te volgen: uw ogen zullen opengaan… en dan zult u gelijk worden aan God, door de kennis van goed en kwaad (Gen 3, 5). We lezen eveneens in de Heilige Schrift dat het begin van de hoogmoed hierin bestaat, dat de mens de Heer verlaat (Sir 10, 12). Doordat dit kwaad, als het eenmaal wortel geschoten heeft, het hele bestaan van de mens beïnvloedt, verwordt het tot wat de evangelist Johannes noemt de superbia vitae (1 Joh 2, 16), levenshoogmoed.

Hoogmoed? Wat voor hoogmoed? De Heilige Schrift kent zowel tragische als komische accentueringen om de hoogmoed te brandmerken. Waarom is stof en as zo verwaand? Al tijdens zijn leven zitten zijn ingewanden vol bederf. Een onbeduidende ziekte: de dokter glimlacht erom. Maar wie vandaag koning is, sterft morgen (vgl. Sir 10, 9 en 11­12).